การควบคุมสัตว์รบกวน (pest) ได้แก่ แมลง หนู แมลงสาบไม่ให้แพร่พันธุ์ หรือไม่ให้เข้าไปรบกวนในบริเวณที่ผลิตอาหาร
หรือเก็บรักษาอาหาร เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของจุลินทรีย์ที่ปนเปื้อนมากับสัตว์เหล่านี้

1. แมลงวัน

ความสำคัญด้านสุขาภิบาลอาหาร แมลงวันเป็นสัตว์ที่กินอาหารได้ทุกชนิด หาอาหารกินตามกองขยะ เศษอาหาร ซากสัตว์
อุจจาระของมูลสัตว์ ทำให้เกิดเชื้อโรคต่างๆ เช่น บิด ไทฟอยด์ อหิวาตกโรค รวมทั้งไข่ของพยาธิ ซึ่งสามารถติดมากับแมลงวันได้
โดยติดมากับขนตามตัว ขนที่ขา หรือเชื้อโรคปะปนมากับของเหลวในกระเพาะอาหาร และระบบทางเดินอาหารแมลง
การควบคุมและกำจัด โดยมีแนวทางหลักๆ อยู่ 3 ประการคือ

• การปรับปรุงสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อม เป็นการควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์ของแมลง โดยการกำจัดขยะมูลสัตว์ น้ำโสโครก
  ใช้ส้วมที่ถูกสุขลักษณะและจัดเก็บรักษาอาหารในตู้ที่มิดชิด
• ทำลายตัวอ่อนแมลงวัน
  - โดยใช้ความร้อนจากแสงแดด ทำลายไข่ของแมลงวันโดยการนำไปตากแดด
  - ใช้สารเคมีกำจัดแมลงโดยใช้ความเข้มข้นตามฉลากระบุ เช่น ใช้ DDVP, Diazenon Chlorpyriphos, Malathion,
  Dipterex เป็นต้น การใช้สารเคมี หรือยาฆ่าแมลง ต้องเลือก และใช้อย่างระมัดระวัง เพราะเป็นพิษต่อมนุษย์และอาจ
  ปนเปื้อนลงไปในอาหาร ทั้งแบบที่เกิดเป็นพิษกับแมลงหลังจากบริโภคเข้าไป หรือแทรกซึมเข้าสู่ร่างกาย หรือเป็นแก๊ส
  ทำอันตรายต่อแมลงหลังจากหายใจเข้าไป

2. แมลงสาบ

ความสำคัญด้าน สุขาภิบาลอาหาร แมลงสาบเป็นแมลงพาหะนำโรคที่พบเห็นตามบ้านเรือนทั่วไป โดยมันจะกัดกิน หรือเดิน
ผ่านอาหารและจะสำรอก หรือถ่ายลงบนอาหารนั้น ซึ่งจะทำให้มีเชื้อโรคต่างๆ รวมทั้งพยาธิปนเปื้อนสู่อาหาร ทำให้ผู้บริโภค
ได้รับเชื้อโรคและเจ็บป่วยได้ แมลงสาบจะเป็นพาหะนำโรคต่างๆ เช่น อหิวาตกโรค วัณโรค บิด พยาธิต่างๆ และโปลิโอ เป็นต้น
การควบคุมและกำจัด

• ทำลายแมลงสาบและไข่ของแมลงสาบ มี 3 วิธีคือ
  - การใช้กับดัก ซึ่งจะใช้อาหารล่อให้แมลงสาบเข้าไปในกับดักแต่ไม่สามารถออกมาได้
  - การใช้สารเคมีพวกคาร์บาเมต ออร์กาโนฟอสเฟต ส่วนในบริเวณห้องเก็บรักษาอาหาร และปรุงอาหาร ควรใช้กลุ่มไพเรทริน
  ฉีดพ่นตามแนวผนังและพื้น
  - การกำจัดไข่แมลงสาบ เมื่อพบไข่แมลงสาบ ควรกำจัดโดยการเผาทิ้ง
• ทำลายแหล่งอาหารของแมลงสาบ โดยการกำจัดเศษอาหารหรือเศษขยะโดยการทิ้งในถังขยะปิดสนิท ผังหรือเผา
  และจัดเก็บวัตถุดิบ อาหารที่ปรุงเสร็จให้มิดชิด รวมทั้งความสะอาดของรางระบายน้ำและห้องส้วม เพื่อไม่ให้เป็นที่อยู่
  อาศัยของแมลงสาบ

3.  มด

ความสำคัญด้านสุขาภิบาลอาหาร มดเป็นสัตว์ที่มีนิสัยการกินอาหารไม่เลือก ถ้าหากเป็นอาหารที่เป็นของแข็ง มดจะปล่อย
น้ำย่อยออกมาย่อยให้อาหารให้ละลายก่อนแล้วจึงกินเข้าไป เนื่องจากนิสัยที่กินอาหารไม่เลือกและเดินไปทุกหนทุกแห่ง
ทำให้เป็นโอกาสอันดีให้เชื้อโรคปนเปื้อนจากบริเวณที่มดเดินผ่านติดไปกับขาและขนขา เข้าไปสู่อาหารนั้นๆ ได้ ซึ่งจะก่อให้เกิด
อันตรายต่อผู้บริโภค

การควบคุมและกำจัด

1. กำจัดรังมด

2. ใช้น้ำหล่อขาตู้หรือชั้นวางของ

3. ใช้สารเคมีพ่นตามพื้น เช่น พวกดิบเทอร์แรกซ์ หรือไบกอน

4.  หนู

ความสำคัญด้านสุขาภิบาลอาหาร หนูนอกจากจะเป็นตัวกัดแทะทำความเสียหายแก่เครื่องอุปโภคบริโภคแล้ว ยังพบว่า
หนูเป็นพาหะที่สำคัญในการแพร่โรค เช่น โรคซาลโมเนลโลซิส (salmonellasis) ซึ่งเกิดจากแบคทีเรีย Salmonella 
โรคกาฬโรค โรคพิษสุนัขบ้า โรคบิดมีตัว โรคไข้หนูกัด โรคพยาธิต่างๆ เป็นต้น

การควบคุมและกำจัด

• โดยการกำจัดแหล่งที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหารของหนู โดยการทำความสะอาดสถานที่ กำจัดขญะมูลฝอย
  และจัดเก็บรักษาวัตถุดิบและอาหารที่ปรุงสำเร็จให้สูงกว่าพื้นและปิดให้มิดชิด
• การกำจัดหนู อาจทำได้ 2 วิธี คือ

      - การใช้กับดัก หรือกรงดัก การทำให้เกิดการสั่นสะเทือน การปิดทางเข้า-ออก

      - การใช้สารเคมี เช่น การรมควันด้วยแก๊สพิษ การวางยาเบื่อหนูโดยใช้สารเคมีผสมเหยื่อ เช่น ยาเบื่อหนูชนิด
ออกฤทธิ์เฉียบพลัน จะทำให้หนูตายใน 1-2 วัน เช่น พวกซิงค์ฟอสไฟด์, เร็คสควิล, สารหนูแอนทู ยาชนิดนี้เหมาะกับ
บริเวณที่มีหนูจำนวนมากและลดปริมาณหนูอย่างรวดเร็ว ส่วนยาเบื่อหนูชนิดออกฤทธิ์ช้าใช้เพื่อกำจัดหนูในระยะยาว
เช่น พวกวอร์ฟาริน ราคูมิน เป็นต้น โดยจะต้องใช้ยาเบื่อหนูในอัตราส่วนที่กำหนด