ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ (hydrogen peroxide) มีสูตรโมเลกุลคือ H2O2 เป็นสารฆ่าเชื้อ (sanitizer) ที่มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญของแบคทีเรีย (bacteria) โดยไปทำให้เกิดปฏิกิริยา peroxidation ของลิพิดที่เป็นองค์ประกอบอยู่ในชั้นเยื่อหุ้มเซลล์ของแบคทีเรีย ส่งผลทำให้ความสามารถในการซึมผ่านเข้าและออกจากเยื่อหุ้มเซลล์ของสารต่างๆ เสียไป มีผลกับแบคทีเรียแกรมลบ มากกว่าแบคทีเรียแกรมบวก และยังมีผลกับเชื้อรา (mold) ได้ โดยจะทำให้เกิด oxidizing effect ภายในเซลล์ และจะไปทำลายโครงสร้างโมเลกุลของโปรตีนภายในเซลล์
แบคทีเรียที่สร้างกรดแล็กทิก (lactic acid bacteria) สามารถสร้างไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ในสภาวะที่มีออกซิเจนและสามารถยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ชนิดอื่นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการสร้างไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ของแล็กทิกแอสิดแบคทีเรียมีดังนี้
pyruvate + O2 + PO43- pyruvate oxidase acetyl phosphate + CO2 + H2O2
การใช้ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ในอุตสาหกรรมอาหาร
การใช้ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ในอุตสาหกรรมอาหาร ใช้เพื่อวัตถุประสงค์เป็นสารฆ่าเชื้อ (sanitizer) นิยมใช้เพื่อการฆ๋าเชื้อ เครื่องจักรและอุปกรณ์แปรรูปอาหาร และบรรจุภัณฑ์อาหาร (packaging)
ไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ นิยมใช้เพื่อการฆ่าเชื้อบรรจุภัณฑ์อาหาร โดยเฉพาะ ระบบ aseptic packaging ความเข้มข้นที่ใช้ ร้อยละ 30-35
บรรจุภัณฑ์ อาจจะถูกจุ่มลงในอ่างสารละลายหรือถูกพ่นละอองฝอยของไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ จากนั้นจะถูกเป่าด้วยลมร้อนอุณหภูมิ 60-125องศาเซลเซียส เพื่อระเหยไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ส่วนเกินออกไป
ชื่อเรียกอื่น | Hydrogen dioxide; hydroperoxide; Albone; Hioxyl. |
CAS No. | 7722-84-1 |
สูตรโมเลกุล | H2O2 |
น้ำหนักโมเลกุล | 34.02 |
จุดเดือด | 152 องศาเซลเซียส |
คุณสมบัติ | ของเหลวที่ไม่คงตัว ไม่มีสี มีรสขม มักผลิตอยู่ในรูปสารละลายในน้ำความเข้มข้น 3-90% |
กฎหมายควบคุม | จัดเป็นวัตถุอันตรายชนิดที่ 1 ตามพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 |
บทลงโทษ | ผู้ใดผลิต นำเข้า ส่งออก หรือมีไว้ในครอบครองซึ่งวัตถุอันตรายชนิดที่ 1 ไม่ปฏิบัติตามประกาศของรัฐมนตรีผู้รับผิดชอบ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไม่เกินห้าหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ |
หน่วยงานที่รับผิดชอบ | กรมโรงงานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม |
การตกค้าง
โดยประเทศสหรัฐอเมริกากำหนดให้มีปริมาณไฮโดรเจนเพอร์ออกไซด์ตกค้างต้องต่ำกว่า 0.5 ส่วนต่อล้านส่วน (ppm)
lactate + O2 L-lactate oxidase pyruvate + H2O2
lactate + O2 NAD-independent pyruvate + H2O2
NADH + H+ + O2 NADH oxidase NAD + H2O2