พยาธิตืดหมู (Taenia solium) หรือตัวตืดหมู คือปรสิต (parasite) ชนิดหนึ่ง ที่เป็นพยาธิของคน ติดต่อผ่านทางอาหาร
จัดเป็นอันตรายทางอาหาร (food hazard) ประเภทอันตรายทางชีวภาพ (biological hazard)
ลักษณะทั่วไป
พยาธิตืดหมูเป็นพยาธิตัวแบน (flat worm) ลักษณะลำตัวมี สีขาวขุ่น เป็นเส้นแบน (tape worm) คล้ายเส้นข้าวซอย
มีความยาวหลายเมตร ลำตัวเป็นปล้อง ซึ่งพยาธิตัวตืดอีกชนิดที่พบในคนคือ พยาธิตืดวัว (Taenia saginata)
การติดต่อผ่านอาหารและการปนเปื้อนในอาหาร
เมื่อคนกินอาหารที่ประกอบจากเนื้อหมู ที่มีตัวอ่อนพยาธิอยู่ โดยกินดิบหรือสุกๆ ดิบๆ เช่น ลาบ แหนม ตัวอ่อนก็จะโตเป็นพยาธิตัวแก่
ในลำไส้เล็กของคน ปล้องท้ายสุดของพยาธิ จะหลุดปนออกมากับอุจจาระคน หรืออาจจะคืบคลานออกมาจากทวารหนัก ภายในปล้อง
มีไข่พยาธิอยู่มากมาย หากกินหมูที่มีไข่พยาธิเข้าไปแล้ว
 |
 |
| วงจรชีวิตของพยาธิตืดหมู (Taenia solium) |
หมูสาคู (Cysticercus cellulosae) จากพยาธิตืดหมู (Taenia solium) ที่มา: http://www.cfsph.iastate.edu/DiseaseInfo/clinical-signs-photos.php?name=taenia |
ไข่จะโตเป็นระยะตัวอ่อนเรียก เม็ดสาคู โดยมากพบอยู่ในกล้ามเนื้อของหมู มีขนาดมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า
อันตรายจากพยาธิตืดหมู
เนื่องจากคนอาจกินไข่พยาธิเข้าไปโดยปะปนกับอาหารหรือน้ำดื่ม ไข่พยาธิก็จะโตเป็นระยะตัวอ่อนเม็ดสาคูในร่างกายคน
โดยไปอยู่ตามอวัยวะต่างๆ เช่น สมอง ตา หัวใจ ปอด และกล้ามเนื้อ ทำให้เกิดอาการรุนแรง ภาวะที่มีตัวอ่อนเม็ดสาคู cysticercus
ในร่างกาย เรียกว่า ซิสติเซอร์โคซิส (cysticercosis) เมื่ออยู่ในอวัยวะที่สำคัญๆ เช่น ในสมองและไขสันหลัง (neurocysticercosis)
บางทีรุนแรงอาจถึงตายได้ หรือ ตาบอดเมื่ออยู่ในตา (ซิสติเซอร์โคซิสของนัยน์ตา ocular cysticercosis)
พยาธิตัวตืดหมู (Taenia solium) มีอันตรายและความรุนแรงของอาการน้อยกว่าพยาธิตืดวัว
การป้องกันและควบคุมโรคพยาธิตัวตืดหมู
การรักษา
นิโคลซาไมด์ มีเบนดาโซล พราซิควันเทล แต่ให้ปรึกษาแพทย์และรับประทานยาตามแพทย์สั่ง ไม่ควรจะซื้อยาถ่ายพยาธิมากินเอง
เพราะพยาธิตัวตืดหมูอาจทำให้เกิดการติดเชื้อโดยตนเอง จากระยะตัวอ่อนพยาธิ (เป็นซิสติเซอร์โคซิส) ได้ และอาจรุนแรงถึงกับเสียชีวิตได้
Reference
ผศ.เอื้อมพร รัตนชาญพิชัย ตัวตืดหมู และ ตัวตืดวัว
