ข้าวกล้องคือ ข้าวที่สีเอาเปลือก (แกลบ) ออกไป โดยยังมีจมูกข้าวและเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวเหลืออยู่ ซึ่งจมูกข้าวและเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวนี้ เป็นส่วนที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายมาก

สำหรับข้าวซ้อมมือ เป็นชื่อเรียกข้าวที่เอาเปลือกออกโดยวิธีการตำในครกไม้ ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้ในสมัยโบราณ ชาวบ้านโดยทั่วไปจะใช้วิธีตำข้าวกินกันเอง จึงเรียกข้าวที่ตำว่า ข้าวซ้อมมือ แต่ในปัจจุบันใช้เครื่องจักรสีข้าวแทน จึงเรียกข้าวที่สีเอาเปลือกออกว่า ข้าวกล้อง และบางคนยังคงเรียกข้าวที่สีเอาเปลือกออกโดยไม่ขัดให้ขาวว่า ข้าวซ้อมมือ ส่วน ข้าวขาวหรือข้าวสาร คือข้าวที่เกิดจากการสีขัดหลายๆ ครั้ง จนเยื่อหุ้มเมล็ดและจมูกข้าวหลุดออกไป เหลือแต่เนื้อในของข้าว (แป้ง)

สารอาหารในข้าวกล้องที่มีคุณค่าทางโภชนาการและเป็นประโยชน์ต่อร่างกาย

ข้าวกล้อง มีโปรตีนประมาณ 6-12 เปอร์เซ็นต์ การขัดสีข้าวกล้องจนมีสีขาวจะทำให้โปรตีนสูญหายไปประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์ นอกจากนี้ในข้าวกล้องยังประกอบไปด้วย วิตามิน เช่น vitamin B1 Vitamin B2 Vitamin B6 Vitamin E niacin และเกลือแร่ ได้แก่ แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส ทองแดง ซึ่งจะช่วยให้ส่วนต่างๆ ของร่างกายทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ และมีเส้นใยอาหารมาก (dietary fiber) ซึ่งจะทำให้ท้องไม่ผูก และช่วยป้องกันมะเร็งในลำไส้ใหญ่ มีผลทำให้สุขภาพดีขึ้น เมื่อรับประทานข้าวกล้องเป็นประจำทุกวัน

 

คุณค่าทางโภชนาการของข้าวแดงที่ใช้บริโภค โดยสถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ทำการวิเคราะห์ส่วนประกอบของแร่ธาตุและวิตามินต่างๆ ในตัวอย่างข้างกล้องข้าวแดงหอม และข้าวกล้องข้าวขาวดอกมะลิ 105 จากศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกพบว่า ข้าวกล้องข้าวแดงหอมมีเส้นใยอาหาร (dietary fiber) และวิตามินบี 6 สูงกว่าข้าวกล้องขาวดอกมะลิ 105 แต่มีธาตุเหล็กและวิตามินต่างๆ ต่ำกว่าดังนี้

 

เปรียบเทียบคุณค่าทางโภชนาการของข้าวกล้องข้าวแดงหอมและข้าวขาวดอกมะลิ 105 (ต่อน้ำหนักข้าว 100 กรัม)

                                                                ข้าวกล้องข้าวแดงหอม      ข้าวกล้องขาวดอกมะลิ105

เส้นใยอาหาร (กรัม)                                                  4.63                                    3.73

เหล็ก (มิลลิกรัม)                                                       0.91                                    0.94

สังกะสี (มิลลิกรัม)                                                     0.02                                   1.48

Vitamin E (ไมโครกรัม)                                             83.10                              159.48

Vitamin B1 (มิลลิกรัม)                                                0.29                                  0.37

Vitamin B2 (มิลลิกรัม)                                                0.01                                  0.01

Vitamin B6 (มิลลิกรัม)                                                0.26                                  0.22

 

Reference

http://www.ricethailand.go.th/brrd/tech/m6_3_1.htm

สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล, 2541, อ้างถึงใน ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวขอนแก่น สำนักเมล็ดพันธุ์ข้าว กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ข้าวแดงหอม และมาตรฐานการปลูก

http://seedcenter17.doae.go.th/farmer/pedigree/08-daenghom.html