ความหนาแน่นรวม (bulk density) เป็นสมบัติทางกายภาพ (physical properties) ของวัสดุ หมายถึง ความหนาแน่น (density) ของวัสดุปริมาณมวล (bulk material) เช่น แป้ง (flour) สตาร์ซ (starch) เมล็ดธัญพืช (cereal grain) กาแฟผง นมผง อาหารสัตว์ ขนมขบเคี้ยว และ ลูกกวาด เป็นต้น ซึ่งเป็นความหนาแน่นที่รวมที่ว่างระหว่างชิ้นวัสดุด้วย ต่างจากความหนาแน่นเนื้อ (solid density) ซึ่งเป็นความหนาแน่นของชิ้นวัสดุแต่ละชิ้น และจะไม่รวมที่ว่างระหว่างชิ้นวัสดุ วัสดุชนิดเดียวกันอาจพิจารณาความหนาแน่นเป็นความหนาแน่นเนื้อ (solid density) และความหนาแน่นรวม (bulk density) เช่น การวัดความหนาแน่นของมันฝรั่งแต่ละหัว ได้ค่าเป็น solid density แต่หากวัดความหนาแน่นของมันฝรั่งขณะกองอยู่ หรืออยู่ในถังเก็บ จะได้ค่าเป็น bulk density เป็นต้น ดังนั้นความหนาแน่นรวมจะมีค่าน้อยกว่าความหนาแน่นเนื้อเสมอ
ความหนาแน่นรวม คำนวณได้จาก มวล (mass) ของวัสดุหารด้วยปริมาตร (volume) ของวัสดุ ซึ่งรวมช่องว่าง (pore) ระหว่างวัสดุด้วย
ปัจจัยที่มีผลต่อความหนาแน่นรวม
ความหนาแน่นรวม ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง ได้แก่
ความชื้น (moisture content) ความชื้นมีผลต่อความหนาแน่นรวมของวัสดุทางการเกษตร เช่น เมล็ดธัญพืช ถั่วเมล็ดแห้ง เนื่องจากเมื่อวัสดุดูดความชื้น จะขยายตัว มีขนาด เปลี่ยนแปลง
การใช้ประโยชน์ของค่าความหนาแน่นรวม
ค่าความหนาแน่นรวม และความหนาแน่นเนื้อ นำไปใช้เพื่อคำนวณหาค่าความพรุน (porosity) ซึ่งแสดงปริมาตรของที่วางภายในกองวัสดุ
ค่าความหนาแน่นรวมยังใช้เพื่อการออกแบบขนาดของบรรจุภัณฑ์ ไซโล (silo) สำหรับเก็บอาหาร เป็นต้น
การหาค่า bulk density
การหาค่า bulk density ทำได้โดยการบรรจุวัสดุลงไปในภาชนะที่ทราบปริมาตรเพื่อลดความผิดพลาด ควรใช้ภาชนะขนาดใหญ่พอสมควร เช่น ขนาด 1 ลิตร แล้วนำไปชั่ง ปาดหรือเกลี่ยผิวหน้าให้เรียบ ปัจจัยที่มีผลต่อค่าการหา bulk density ได้แ ก่ความชื้น (moisture content) ของวัสดุ ความสูงของระดับที่เทวัสดุลงในภาชนะ การอัดแน่นซึ่งขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ การนำไปใช้งาน ควรบอกวิธีการ และสภาวะที่วัดค่ากำกับด้วย
เอกสารอ้างอิง
Banu Koç, İsmail Eren, Figen Kaymak Ertekin. Modelling bulk density, porosity and shrinkage of quince during drying: The effect of drying method. Original Research Article. Journal of Food Engineering, Volume 85, Issue 3, April 2008, Pages 340-349 (ดูบทคัดย่อ)
