ปั๊มโรตารี่ (rotary pump) เป็นปั๊ม (pump) ประเภท positive displacement pump ที่เพิ่มพลังงานของเหลว โดยอาศัยการหมุนของฟันเฟืองรอบแกนกลาง มีชิ้นส่วนภายในที่หมุนได้ เพื่อตักหรือตวงของเหลว ของเหลวถูกดูดเข้าไปและอัดปล่อยออก โดยการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของเครื่องมือกล ซึ่งมีช่องว่างให้ของเหลวไหลเข้าทางด้านดูดและเก็บอยู่ระหว่างผนังของห้องสูบกับชิ้นส่วนที่หมุน หรือโรเตอร์จนกว่าจะถึงด้านจ่าย การหมุนของโรเตอร์ทำให้เกิดการแทนที่ เป็นการเพิ่มปริมาตรของของเหลว (positive displacement) ให้ทางด้านจ่าย

ปั๊มโรตารีเหมาะกับอาหารเหลวที่มีความหนืดสูง และต้องการการขนถ่ายแบบนุ่มนวล เช่น ครีม โยเกิร์ต (yogurt) ปั๊มโรตารีที่ใช้ในอาหารจะต้องเป็น hygienic pump คือล้างทำความสะอาดได้ง่าย และวัสดุที่ใช้สัมผัสอาหาร ต้องไม่เป็นอันตราย

ชนิดของปั๊มโรตารี

1. ปั๊มโรตารี่ชนิดเฟือง (gear pump) เป็นชนิดที่นิยมใช้กันมากที่สุด ประกอบด้วยฟันเฟืองหรือเกียร์สองตัวหมุน ขบกันในห้องสูบ ของเหลวทางด้านดูดจะไหลเข้าไปอยู่ในร่องฟันซึ่งจะหมุนและพาของเหลวเข้าไปสู่ทางด้านจ่าย

2. ชนิดครีบ (rotary Vvne pump) ปั๊มแบบนี้มีห้องสูบเป็นรูปทรงกระบอก และมีโรเตอร์ซึ่งเป็นทรงกระบอกเหมือนกัน วางเยื้องศูนย์ให้ผิวนอกของโรเตอร์สัมผัสกับผนังของห้องสูบที่กึ่งกลางทางดูดกับทางด้านจ่าย รอบๆโรเตอร์จะมีครีบซึ่งเลื่อนได้ในแนวเข้าออกจากจุดศูนย์กลางมาชนกับผนังของห้องสูบ เมื่อโรเตอร์หมุนครีบเหล่านี้จะกวาดเอาของเหลวซึ่งอยู่ระหว่างโรเตอร์กับห้องสูบไปสู่ทางด้านจ่าย มีข้อดีกว่าชนิดเฟืองคือการสึกหรอของผนังห้องสูบหรือหลายครีบจะไม่มีผลต่อประสิทธิภาพการทำงานมาก เพราะครีบสามารถเลื่อนออกมาจนชนกับผนังของห้องสูบได้สนิท

3. ชนิดลอน (lobe pump ดู rotary lobe pump) มีลักษณะเหมือนชนิดเฟือง แต่โรเตอร์มีลักษณะเป็นลอนหรือพูสองถึงสี่ลอน ช่องว่างระหว่างลอนมีลักษณะแบนและกว้าง อัตราการสูบจึงสูงกว่า แต่การถ่ายทอดกำลังหมุนของชนิดลอนมีประสิทธิภาพต่ำมาก จึงจำเป็นต้องมีเฟืองนอกห้องสูบอีกชุดหนึ่งเพื่อช่วยให้จังหวะการหมุนของโรเตอร์ อาจมีได้ตั้งแต่หนึ่งถึงสามตัว

Rotary Lobe pump

ที่มา http://www.foodnetworksolution.com/site/company/62/product/260

4. ปั๊มโรตารี่ชนิดสว่าน (screw pump) ปั๊มชนิดนี้เพิ่มพลังงานให้แก่ของเหลวโดยอาศัยโรเตอร์ ซึ่งมีลักษณะเป็นสว่านที่หมุน ในลักษณะขับดันให้ของเหลวเคลื่อนที่ไประหว่างร่องเกลียวสว่านกับผนังของห้องสูบจากทางด้านดูดไปสู่ทางด้านจ่าย จำนวนสว่านหรือโรเตอร์อาจมีได้ตั้งแต่หนึ่งถึงสามตัว