ซีแซนทิน (zeaxanthin) คือ รงควัตถุหรือสารสี (pigment) ในกลุ่มแคโรทีนอยด์ (carotenoid) แต่มีสมบัติแตกต่างจาก
แคโรทีนอยด์ชนิดอื่น คือไม่สามารถเปลี่ยนเป็นวิตามินเอ (vitamin A) ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในจอตา มีประโยชน์ใน
การป้องกันและรักษาโรคที่เกี่ยวข้องกับ สายตา
แหล่งที่พบ
ซีเซนทินเป็นสารที่ร่างกายสังเคราะห์เองไม่ได้ พบมากในผัก ผลไม้ เช่น ผักโขม ปวยเล้ง ข้าวโพด พาพริกา (paprika)
ไข่แดง สาหร่ายสไปรูริน่า (spirulina) ผัก และผลไม้ที่มีสีส้ม สีเหลือง และสีแดง เข่น ส้ม ฟักข้าว ใช้เป็นวัตถุเจือปนอาหาร
มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้เป็นสารให้สี (coloring agent)
ซีแซนทิน (zeaxanthin) และลูทีน (luein) เป็นไอโซเมอร์ (isomer) กัน โครงสร้างแตกต่างกันที่ตำแหน่งพันธะคู่ ตำแหน่ง
หนึ่งที่วงแหวนด้านปลาย
ประโยชน์ต่อสุขภาพของซีแซนทิน
ซีแซนทิน เป็นสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ เป็น functional food ซึ่งมีสรรพคุณสำคัญคือ
- zeaxanthin เป็นองค์ประกอบสำคัญในจอตา (retina) โดยเฉพาะส่วนที่เรียกว่า macular ซึ่งเป็นชั้นของเม็ดสี
ทำหน้าที่กรองแสงที่จะผ่านเข้าสู่จอตาและช่วยลดการสะท้อนของแสง ป้องกันรังสีจากแสงแดดที่เป็นอันตราย
ต่อดวงตา ทำให้มีสมบัติช่วยป้องกันโรคหลายชนิด อาทิเช่น โรคต้อกระจก โรคจอรับภาพเสื่อม โรคหัวใจและ
หลอดเลือด ซึ่งเป็นสารที่เหมาะกับผู้ใช้สายตามาก ผู้สูงอายุ ผู้ที่ทำงานอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์ หรืออยู่กับแสง
สว่างจ้า กลางแดด ผู้ที่ต้องขับรถกลางคืนบ่อยๆ ผู้ที่โดนแฟลซ ดูโทรทัศน์มากและนาน ผู้ป่วยเบาหวาน โรคหัวใจ
รวมทั้งมะเร็งเต้านม
- ช่วยบำรุงสุขภาพดวงตาโดยการลดอนุมูลอิสระ ช่วยปกป้องจอตาจากการถูกทำลายโดยแสงสีฟ้า และแสงใกล้
อุลตร้าไวโอเลต (ophthalmoprotective) เช่น แสงจากจอคอมพิวเตอร์ แสงจากดวงอาทิตย์
- ป้องกันการเกิดจอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุ (age-related macular degeneration; AMD) ซึ่งเป็นภาวะความ
เสื่อมที่เกิดขึ้นบริเวณ macula ของจอตา ถ้าชั้นเม็ดสีบริเวณนี้ถูกทำลายมากจะทำให้เกิดความเสียหายต่อส่วนที่
ใช้รับภาพได้ (photoreceptors) อาจส่งผลให้การรับภาพและการมองเห็นสูญเสียไป
- มีสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidants) ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์ทั่วร่างกาย