แซ็กคาริน (saccharin) หรือขัณฑสกร คือ สารให้ความหวาน (sweetener) ที่เป็นสารสังเคราะห์ ถูกค้นพบและใช้ในอาหารมาควบคู่กันกับไซคลาเมต (cyclamate) ทนต่อความร้อน ละลายในน้ำได้ดี ขัณฑสกรให้ความหวาน (relative sweetness) มากกว่าน้ำตาลทราย (sucrose) ถึง 300-700 เท่า ใช้เป็นสารให้ความหวานทดแทนน้ำตาล (sugar substitute) ให้รสหวานจัด และติดลิ้น บางคนอาจรู้สึกได้รสขมด้วยถ้าใช้ในปริมาณมาก สารนี้ไม่ให้พลังงาน จึงเป็นที่ใช้กันแพร่หลายในอาหารควบคุมน้ำหนักพลังงานต่ำ รวมทั้งในน้ำอัดลมและน้ำหวานต่างๆ แต่สำหรับในประเทศไทยไม่อนุญาตให้ใช้ขัณฑสกรในเครื่องดื่ม

สมบัติทั่วไป

ทนต่อความร้อน/ละลายในน้ำได้ดี/หวานมากกว่าน้ำตาลประมาณ 450 เท่า

สำหรับด้านความปลอดภัยของการบริโภคขัณฑสกรยังเป็นปัญหาหนึ่ง ซึ่งนักวิชาการได้ถกเถียงกันมาร่วม 30 ปีแล้วเช่นเดียวกันกับไซคลาเมต (cyclamate) ที่ได้มีการทดลองพบว่า ขัณฑสกรสามารถทำให้เกิดโรคมะเร็งในกระเพาะปัสสาวะของสัตว์ทดลอง (บางประเทศจึงได้ประกาศห้ามใช้สารนี้ผสมอาหาร)

ในปี พ.ศ.2520 องค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกาได้พยายามที่จะออกกฎหมายบังคับห้ามใช้ขัณฑสกรเป็นส่วนผสมของอาหาร แต่เนื่องจากพลังคัดค้านของผู้บริโภคและ
นักวิชาการบางกลุ่มที่เห็นว่า หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ซึ่งจะยืนยันว่าขัณฑสกรอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภคยังไม่เพียงพอ และในขณะเดียวกันถ้าเลิกใช้สารนี้จะยังไม่สามารถหาสารให้รสหวานชนิดอื่นมาทดแทนความต้องการของตลาดที่มีต่ออาหาร

การใช้ในผลิตภัณฑ์อาหาร

เครื่องดื่มที่ให้พลังงานต่ำตลอดจนถึงอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานได้

ปริมาณการใช้

ในอเมริกา : ตั้งแต่ค.ศ. 2007 อนุญาตให้ใช้ตามปกติ ด้วยมีข้อพิสูจน์ว่าไม่เป็นสาเหตุของมะเร็ง ใน EU : ระดับสูงสุดที่อนุญาตให้ใช้ 80-100 มิลลิกรัม/ลิตร

Reference

สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล. 2532. มารู้จักน้ำตาลเทียมกันเถอะนิตยสารหมอชาวบ้าน เล่ม 121 ปีที่ 5