เกจความดันชนิดบูร์ดอง (bourdon gauge) เป็นเกจวัดความดันชนิดอาศัยการเปลี่ยนแปลงทางกลด้วยหลักการยืดตัว/โก่งตัวของวัสดุที่มีสมบัติยืดหยุ่นหรือเรียกว่า “เครื่องมือวัดความดันแบบอิลาสติก” ทำงานโดยอาศัยการแปลงความดัน (pressure) ที่อุปกรณ์ได้รับให้อยู่ในรูปของการเคลื่อนที่
หลอดบูร์ดองเป็นหลอดที่มีพื้นที่หน้าตัดเป็นวงรีและงอเป็นส่วนโค้งของวงกลม โดยปลายด้านหนึ่งของหลอดเป็นปลายปิดต่อเข้ากับเข็มตรวจวัดตำแหน่งและระยะการเคลื่อนที่ ปลายอีกด้านหนึ่งเป็นปลายเปิดต่อเข้ากับสิ่งที่ต้องการวัดความดัน เมื่อหลอดได้รับความดันหรือความดันภายในหลอดมากกว่าความดันภายนอก หลอดจะเกิดความเครียด (strain) ขึ้นและพยายามยืดตัวออกให้ตรงทำให้ปลายข้างที่ปิดเคลื่อนที่ โดยการเคลื่อนที่นี้เปลี่ยนแปลงตามความดันที่ได้รับ และเมื่อความดันลดลงหลอดจะเคลื่อนที่กลับเข้าสู่ตำแหน่งเดิม ลักษณะการทำงานของบูร์ดองมีหลักการเดียวกับของเด็กเล่นที่มีลักษณะเป็นขดกระดาษม้วน โดยเมื่อเป่าลมเข้า ขดกระดาษม้วนจะคลายตัวออก และเมื่อปล่อยลมออก ขดกระดาษจะม้วนตัวกลับเข้าสู่สภาพเดิม
ลักษณะของหลอดบูร์ดอง
(ที่มา: นวภัทรา และ ทวีพล, 2555)
บูร์ดองเป็นอุปกรณ์วัดความดันที่นิยมใช้ในงานอุตสาหกรรมเนื่องจากมีย่านการวัด (range) ที่กว้าง ตั้งแต่ 1 บาร์ ถึง 6800 บาร์ ซึ่งขึ้นอยู่กับชนิดของบูร์ดอง แบ่งประเภทของบูร์ดองตามลักษณะโครงสร้างได้ ดังนี้
โดยทั่วไปแล้วบูร์ดองเหมาะสำหรับการใช้งานในย่านความดันสูง สามารถวัดความดันได้ทั้งความดันเกจ (gauge pressure) และความดันสุญญากาศ (vacuum) ได้อย่างมีประสิทธิภาพและ มีความน่าเชื่อถือสูง แข็งแรงทนทาน ราคาถูกเมื่อเทียบกับประสิทธิภาพการใช้งาน ตัวอย่างการใช้งาน ได้แก่ การวัดความดัน (pressure measurement) ในถังเก็บลมเติมยางรถยนต์หรือถังแก๊สต่าง ๆ เป็นต้น ไม่นิยมใช้ในย่านความดันต่ำ บูร์ดองมีโครงสร้างง่าย มีย่านการใช้งานให้เลือกมาก อย่างไรก็ตาม บูร์ดองมีฮีสเตอรีซิส (hysteresis) ค่อนข้างกว้าง และไม่ควรติดตั้งเข็มชี้วัดระยะการเคลื่อนที่โดยตรงกับตัวบูร์ดองสำหรับการใช้งานในจุดที่มีความสั่นสะเทือน
หลักการทำงานของบูร์ดอง
(ที่มา: http://teacher.buet.ac.bd/bhyeasin/images/bourdon%20tube1.gif)
ตัวอย่างอุปกรณ์วัดความดัน
(ที่มา: http://www.tradenote.net/keyword/Gauges/?type=sell)
ที่มา: การวัดและเครื่องมือวัด ประยุกต์ใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร (นวภัทรา และ ทวีพล , 2555)
: http://teacher.buet.ac.bd/bhyeasin/images/bourdon%20tube1.gif
